یک معادله ساده: کوهپیمایان و کوهنودان به طور متوسط در هر یک کیلومتر حدود ۲۰۰۰ قدم برمی دارد. اگر موانع و پستی و بلندی ها را به شمار بیاوریم، تعداد قدم ها بیشتر خواهد شد. زمان٬ وزن کوله همراه و تعداد قدمها را اگر باهم حساب کنیم خواهیم دید که چه میزان فشار را پاهای ما در حین یک روز باید تحمل کند. در این بین، کفش و جوراب کوهنوردی مناسب نقش مهمی در قابل تحمل شدن این حجم فشار بر پاها٬ ایفا می کند٬ بخصوص برای جلوگیری از ایجاد تاول و آسیب های احتمالی.
۵ شاخص مهم برای انتخاب جوراب کوهنوردی مناسب
امروزه با پیشرفت صنعت تولید منسوجات با ماتریال پیشرفته طبیعی و مصنوعی و امکان ادغام دقیق این دو ماتریال با هم٬ انواع مختلفی از جوراب در جنس و اندازه های مختلف برای استفاده در شرایط متفاوت عرضه میشوند. از میان آنها جوراب های کوهنوردی دارای خصوصیات ویژه ای هستند.
بنابر این آگاهی و جمع آوری اطلاعات کافی از انواع جوراب کوهنوردی پیش از خرید بسیار اهمیت دارد. از همین روی در ادامه ۵ شاخص مهم برای انتخاب جوراب کوهنوردی مناسب را بررسی میکنیم.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
برای چه نوع فعالیتی چه فصلی
درست مثل انتخاب کفش و بقیه تجهیزات که به همراه میبریم اولین سوال این است: جوراب را برای چه نوع فعالیت و در چه فصلی نیاز داریم. اگر در تابستان برنامه سبک راهپیمایی و یا سنگنوردی اجرا میکنیم، ممکن است یک جفت جوراب نازک با بالشتک کم یا حتی بدون بالشک نیاز ما را برطرف کند. ویا اگر در برنامه ای که کوله پشتی سنگینی حمل می کنیم یا در فصل زمستان برنامه اجرا میکنیم، بالشتک داشتن در ناحیه پاشنه پا، وسط پا یا روی انگشتان پا و ماتریال استفاده شده در جوراب و مقدار میکس آن اهمیت دارد.
اندازه و سایز جوراب کوهنوردی
پیدا کردن مناسب ترین سایز جوراب کوهنوردی برای پای ما و در طی سفرها و پیمایش ها راحتی را به ارمغان می آورد. اگر جوراب ما خیلی بزرگ باشد، باعث چین خوردن در کفش می شود.
این چین خوردگی ها و سایش ها، باعث تاول زدن پاها می شود. اگرهم سایز آن خیلی کوچک باشد، پاها را تحت فشار قرار می دهد و باعث جلوگیری از گردش مناسب خون در پاها میشود.
دانستن سایز پا، نه سایز کفش برای پیدا کردن مناسب ترین سایز جوراب کوهنوردی به ما کمک شایانی می کند.
جوراب های کوهنوردی باید هم سایز و به اصطلاح فیت پا باشد تا از ایجاد چین و چروک در جوراب جلوگیری شود. در غیر اینصورت به طور نامناسبی تبدیل به کاتالیزوری برای تاول میشود. بنابراین، هرگز جوراب های خیلی بزرگ و یا تنگ و چسبان را برای برنامه های کوهنوردی انتخاب نکنبد.
جورابهای کوهپیمایی و کوهنوردی امروزه برای پای چپ و راست تولید میشوند و در قسمت پاشنه و در ناحیه پنجه پا به صورت درز تخت و بدون دوختگی بافته می شوند. این کار اصطکاک را از بین می برد و همچنین از ایجاد نقطه فشار و اصطکاک که موجب تاول میشود، بطور محسوسی جلوگیری می کند.
همچنین جوراب همانند کفش در سایز های مختلف مردانه و زنانه ساخته میشوند.
قد جوراب کوهنوردی
جوراب های کوهنوردی در طول ها و اندازه های مختلفی وجود دارند. از کوتاه ترین طول که تا بالای کفش هم نمی آید گرفته تا بلندترین طول که تا زیر زانوها را می پوشاند.
نوع کفش و نوع برنامه قد جورابها را تعیین میکند. هرچه سگک ها و قلابهای بند روی کفش بیشتر باشد، به جوراب بلند تری احتیاج داریم تا پوست پا در برابر سایش محافظت شود.
در ادامه به ۴ قد معمول در جوراب های کوهنوردی میپردازیم:
- جوراب های خیلی کوتاه: به حدی کوتاه هستند که از کفش دیده نمی شوند. محافظت کمی در برابر سایش های پوستی دارند، بیشتر برای پیاده روی های سبک و در بعضی موارد برای داخل کتانی سنگ نوردی مورد استفاده قرار می گیرند.
- جوراب های مچی: کمی از جوراب های مورد بالا بلند تر هستند؛ بیشتر برای محافظت از استخوان های مچ پا مورد استفاده قرار می گیرند. برای پوتینهای کوتاه تا متوسط مناسب هستند.
- جوراب های قد متوسط: این جوراب ها کمی بالاتر از مچ شما قرار می گیرند. در برابر سایش پوتین ها از پاها محافظت می کنند. نسبتا گسترده ترین جورابهای مورد استفاده در راهپیمایی و کوهپیمایی و پیمایش مسیر مصرف میشوند.
- جوراب های بلند تا زیر زانو: بمانند جوراب های دیگر، دارای تنوع کمتری هستند، بیشتر آنها مخصوص برای کوهنوردی و اسکی طراحی شده اند. مزیت این نوع جورابها در این است که ساق پاها را از آسیب هایی احتمالی، حفظ می کنند و در صعود های شبانه و گذر از مناطق پربرف و یا یخچالی ساق پاها را گرم نگه می دارند.
جنس و نوع بافت جوراب کوهنوردی (پارچه)
جوراب های کوهنوردی به ندرت از یک ماتریال به تنهایی ساخته میشوند بلکه بیشتر از ترکیب چند الیاف تهیه شده اند تا گرما، راحتی، دوام و خشک شدن را برای ایجاد کنند.
در زیر به رایج ترین موادی که استفاده می شوند، اشاره می کنیم:
الیاف طبیعی
- پشم و کرک (مرینوس نوع مرغوب آن است) محبوب ترین مواد مورد استفاده در پارچه های جوراب های کوهنوردی هستند که متخصصان نیز آنها را بخاطر داشتن ویژگی هایی که دارند توصیه می کنند. دما را به خوبی تنظیم می کنند، از تعریق بیش از حد و تاول زدن جلوگیری می کنند. علاوه بر این الیاف به طور طبیعی ضد میکروب هستند و بوی کمتری نسبت به پارچه های مصنوعی تولید می کنند. این روزها بیشتر جوراب های پشمی از پشم گوسفند مرینو تهیه می شوند که در مقایسه با انواع قدیمی جورابهای پشمی، بدون خارش است. برای دوام بیشتر و خشک شدن سریعتر، از ترکیب الیاف طبیعی و مصنوعی استفاده می شود.
- ابریشم یک ماده ی عایق طبیعی، راحت و سبک است؛ اما به اندازه ی سایر جوراب ها بادوام نیست. معمولا در آستر جوراب ها از ابریشم استفاده می شود.
الیاف مصنوعی
- پلی استر از جمله مواد مصنوعی ای است که خاصیت پوشانندگی بالا دارد، رطوبت را از بین می برد و به سرعت خشک می شود. برای دوام و گرمای بیشتر پلی استر را با پشم یا نایلون نیز ترکیب می کنند.
- نایلون٬ این مورد نیز یکی دیگر از مواد مصنوعی است که گاهی به صورت ماده ی اولیه مورد استفاده قرار می گیرد. ماندگاری را افزایش و زمان خشک شدن را کاهش می دهد.
- اسپندکس یا الیاف کش دار٫ اکثر جوراب ها شامل مقداری از این ماده هستند. این ماده ی الاستیک، به جوراب کمک می کند تا شکل خود را حفظ کند و کمتر چروکیده شود.
ضخامت جوراب کوهنوردی
مقدار بالشتک و پدهای به کار رفته در جوراب تعیین کننده ی ضخامت و مقدار پشم مصرف شده در بالشتکها مقدار حافظ گرما بودن جوراب را مشخص میکند. ضخامت جوراب کوهنوردی برای نوع برنامه و فصل اجرا برنامه حائز اهمیت است. در ادامه به چند نوع از ان اشاره می کنیم:
- جوراب هایی بدون بالشتک و با بالشتک بسیار کم٫ این جوراب های فوق سبک برای هوای گرم طراحی شده اند. جریان هوا به خوبی در آنها برقرار است و کمی پد در آنها به کار رفته است. یکی از کاربردی ترین جوراب های این دسته، جوراب های بیس هستند که بعضی افراد دوست دارند زیر یک جفت جوراب با وزن بیشتر آن را بپوشند. جوراب های بیس به دلیل توانایی خشک نگه داشتن پا هنگام خیس شدن کفش بسیار محبوب بودند اما امروزه بسیاری از جوراب ها این عملکرد را دارند و جوراب های بیس به اندازه گذشته محبوبیت ندارند. با این حال اگر حس می کنید این جوراب ها برای شما مناسب هستند، آنها را انتخاب کنید.
- جوراب های با بالشتک کم٬ مناسب برای شرایط گرم تر، این جوراب ها دارای الیاف سبک هستند و رطوبت را کاهش می دهند. نسبتا نازک هستند اما در قسمت هایی مانند پنجه و پاشنه ی پا، به دلیل وجود بالشتک الیاف طبیعی، ضخیم تر می شوند.
- جوراب های با بالشتک متوسط٬ این جوراب ها با داشتن مقادیر بیشتری از بالشتک الیاف طبیعی در پنجه و پاشنه، گرمای کافی در شرایط نسبتا سرد را فراهم می کنند.
- جوراب های با بالشتک زیاد٬ این دسته، ضخیم ترین و گرم ترین جوراب ها هستند؛ برای سفر های سرد و طولانی و دماهای سرد مورد استفاده قرار می گیرند. برای طبیعت گردی و برنامه های سبک معمولا توصیه نمی شوند.
انواع جوراب کوهنوردی
بسیاری از تولیدکنندگان با نام گذاری یا استانداردهای مخصوص خود کار می کنند. در ادامه به یکی از تقسیم بندیهای انواع جوراب کوهنوردی که عمومیت دارد میپردازیم.
توضیح کوتاه: ترجمه کلمه Weight برابر است با « وزن» . بنظرم کلمه «وزن» برای تعیین طبقه‌بندی جوراب قدری نا فرم است، از همین روی برای (Mid weight) و (Heavy Weight). از کلمه «ضخیم» استفاده کردم.
جوراب های بیس و یا آستری (Liner Socks)
جوراب های آستری هم می توانند تنها پوشیده شود وهم با یک لایه دیگر.. طراحی آن به گونه ای است که بافت نازکی دارد تا رطوبت را خارج کند و پا خنک و خشک و راحت بماند.
جوراب های سبک (Ligh Weight)
جوراب های سبک برای پیاده روی، بالا رفتن از شیب ها و کوهپیمایی در هوای گرم. در بافت خود حجم کم تا متوسطی دارند و در قسمت پاشنه و جلوی پا ضخیم تر هستند. قسمت بالایی نازک تر است وقابلیت تنفس بیش تری دارد و مناسب برای پوشیدن با جوراب های Liner.
جوراب های نیمه ضخیم (Mid weight)
جوراب هایی که در سرتاسر خودشان بالشتک و ضخامت دارند. مناسب کوهپیمایی و راهپیمایی و کوهنوردی (صعودهای بارکشی) هستند. برای پوشیدن روی جوراب های بیس.
جوراب های ضخیم (Heavy Weight)
برای فراهم کردن بیش ترین عایق در هوای سرد و فعالیت های زمستانی. ویژگی این جوراب ها آنست که بین کفی کفش و پا عایق می شوند تا گرمای بیش تری را حفظ کنند. ساق انها معمولا بلندتراست.
این جوراب ها را بصورت لایه ای نیز میتوان پوشید.
– علاوه بر این جوراب ها، جوراب های دیگری هم هستند که برای شرایط و محیط خاص درنظر گرفته میشوند مانند:
جوراب های ضد باد٬جوراب پر و یا الیاف مصنوعی٬ جوراب های هوشمند و المنت دار که برای تولید گرما با باطری کار میکنند، جوراب های ضد آب و جوراب انگشتی ( که در حقیقت جوراب کفشی است)
حفظ و نگهداری جوراب کوهنوردی
رعایت بهداشت و پاکیزگی شخصی و محیط از اصول اولیه کوهنوردی است. در صورتی که شرایط به ما اجازه می دهد بعد از هر برنامه و در حین برنامه چند روزه از شستشوی پاها و جورابها غافل نشویم.
عمر مفید جورابها بستگی به تعداد برنامه و نوع شستن انها دارد قبل از فرسودگی کامل و یا سوراخ شدن بهتر است جایگزین شوند.
چند توصیه
در خرید جوراب در حد توان مثل بقیه تجهیزات کوهنوردی سعی کنید بهترین و مرغوبترین نوع آن را تهیه کنید. تکیه کلامم مرغوبترین است ونه گرانترین.
ترکیبی از پشم مرینو و الیاف مصنوعی ، جوراب را گرم و مقاوم میکند. در زمستان گرم ودر تابستان تا اندازه ای عایق گرماست وبه اشکال و اندازه های گوناگون (ساق کوتاه، متوسط، بلند) و رنگ های متنوع تولید میشوند. و اینکه کمتر بو گرفته و زودتر خشک میشوند.
یک کوله خالی یعنی کوله٬ بادگیر٬ کیف کمکهای اولیه٬ یک چراغ قوه (پیشانی) ٬نقشه ٬قدری تنقلات و یک دست لباس رزرو. در بین ست لباس رزرو یک جفت جوراب اضافی را حتما بگنجانید. وزنی ندارد اما وقتی لازم شود پر ارزش میشود.
سعی کنید بمرور زمان چند ست جوراب در ضخامتهای مختلف در بین البسه طبیعتگردی خود داشته باشید در شرایط زمستانی در صورتی که حجم داخلی کفش اجازه میدهد٬ از دولایه جوراب استفاده کنید.
جوراب پر برای استفاده فقط در داخل کیسه خواب٬ داخل چادر و کیسه بیواک است.
گرداوری و تنظیم: امیر سعید احمدی
