بخش داخلی سیستم کوه پامیر تا نیمه دوم قرن 19 ناشناخته مانده بود. اگرچه، فیلیپ یفرموف – مسافری شیفته و با اصالت روسی – به طور غیر ارادی اکتشاف این قسمت ناشناخته از آسیای مرکزی را در اوایل 1774-1782 آغاز کرده بود و با این کار او اولین اروپایی بود که از رشته کوه Alay عبور میکرد.
اولین تلاش برای نفوذ علمی در اعماق این کشور کوهستانی و معمایی توسط کاوشگر روسی الکسی پی فدچنکو انجام شد. این او بود که توانست محدوده زالای و بلندترین قله آن را در سال 1871 کشف کرد. در زیر نقل قولی از دفتر خاطرات او آمده است:
در زاویه 115 درجه، یعنی تقریباً مستقیم به شرق، می توانیم قله ای را مشاهده کنیم که هرچند مجاورت آن بیشتر از سایر قله ها به نظر می رسید. من قبلاً قله را از گردنه پایین به عنوان یک نقطه بسیار بلندتر از محدوده متوجه شده ام. قله تقریباً به طور مداوم توسط ابرها در برگرفته می شد و قبل از اینکه به ایده شکل کوه برسید، مجبور بودید مدت زیادی به آن خیره شوید. شکل کاملاً متمایز بود: هرمی که پایه آن بسیار بزرگتر از ارتفاع آن بود. هرم نامنظم: قسمت شمالی آن دارای سراشیبی زیاد و قسمت جنوبی آن شیب ملایم به سمت توده کوه ها دارد. ما هیچ تکه ی سیاهی از سنگ ها ندیدیم، کل کوه پوشیده از برف بود … ».
فدچنکو از دره فرگانا به دره آلای در سراسر رشته کوه آلای سفر می کرد و از آنجا اولین بار قله را از گردنه تنگیزبایف دید:
“… بعداً ، از پایین دره آلای، قله ای را دیدم که به نظر می رسید بلندترین بود. از نظر ارتفاع آن ، به دلیل عدم اندازه گیری ابزارهای ژئودزیکی ، مجبور شدم با استفاده از داده های غیر مستقیم، بصورت تقریبی ارتفاع آن را ارزیابی کنم. یعنی ، فرض می کنم، قله از نظر ارتفاع نزدیک به 25000 پا (7620 متر) است. “
در ظاهر، نقل قول فوق از فدچنکو در مورد قله ای است که بعداً قله لنین نامیده شد، اما او آن را قله کافمن (به نام اولین فرماندار کل ترکستان) نامید.
صفحه بعدی در تاریخ اکتشاف منطقه کوهستانی توسط سفر آسیای میانه که توسط آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی در سال 1928 سازماندهی شد برگردانده می شود. در طول سفرهای خود، اکتشافات دامنه الای را کاوش کرد و همه را نام برد شامل قله هایی که هنوز توسط ساکنان محلی آنجا نام گزاری نشده است.
بنابراین، قله دزیرینسکی، قله سوردلوف و قله کراسین نامهای خود را دریافت کردند و بالاترین نقطه دامنه (که در آن زمان به عنوان بالاترین نقطه جغرافیایی اتحاد جماهیر شوروی شناخته می شد) به قله لنین تغییر نام داد. در همان سال در سپتامبر، اعضای آلمانی و اتریشی سعی کردند به قله صعود کنند. آنها مسیر خود را برای شروع از جنوب (از سمت تاجیکستان امروزی) و امتداد خط الراس شرقی از زین اسبی 5،820 متری محدوده الای (بعدها زین به نام گذر کریلنکو نامگذاری شد) ترسیم کردند.
کوهنوردان به ویژه در چند متر آخر انتهایی صعود به قله، دچار سرمای شدید شدند. آنها سرانجام در 25 سپتامبر 1928 در ساعت 15:30 به قله رسیدند. در اینجا نام کوهنوردان آلمانی وجود دارد که برای اولین بار به قله لنین رسیدند: E. Allwein ، K. Winn و E. Snider.
بعداً آنها متوجه شدند که پاهایشان به دلیل چکمه های چرم معمولی دچار سرمازدگی شده و به شدت آسیب دیده بودند.
بنابراین پس از فرود موفقیت آمیز مجبور شدند تحت درمان جدی پزشکی در شهر اوش قرار بگیرند.
متأسفانه، آلمانی ها نتوانستند نشانه ای مثل سنگچین یا … بگذارند و هیچ شواهد مادی دیگر یا یادداشت کوتاهی در قله نگذاشتند که سابقه صعود آنها را توجیه کند. از بالا هم عکسی تهیه نشده بود. همه اینها بعداً به منتقدان آنها این زمینه را داده است که در صعود سریع و موفقیت آمیز آنها به “هفت هزار” شدیدا شک کنند.
در سال 1929 ، دانشمندان شوروی به همراه گروهی از کوهنوردان کشورشان به سرپرستی N.V. Krylenko برای ادامه اکتشاف “سقف جهان” (نام مستعار پامیر) حرکت کردند. از آن پس همه اکسپدیشن های پامیر اتحاد جماهیر شوروی گروههای کوهنوردی یا حتی احزابی را به عنوان بخش مهمی از کارکنان خود داشتند. کوهنوردان همان مسیری را پیمایش کردند که آلمانی ها یک سال قبل انجام دادند، اما تلاش آنها هیچ موفقیتی به دست نیاورد. یکی پس از دیگری، شرکت کنندگان خسته عقب می افتادند و از صعود شیب های زیاد و برفی منصرف می شدند. در نتیجه، تنها کریلنکو تصمیم گرفت که صعود نهایی به قله را انجام دهد. با این حال، عقل سلیم او بر جاه طلبی های او غلبه کرد و پس از صعود تا نزدیک قله در طوفان بسیار شدید، تصمیم به برگشت گرفت و به سمت بیس کمپ فرود آمد، درحالیکه تنها 280 متر از قله فاصله داشت. بعداً کریلنکو و همراهش ناگمانوف در فرودی خطرناک به سمت شمال به سمت دره آلای رفتند، در حالی که بقیه اعضای گروه از سرازیری به سمت جنوب به اردوگاه اصلی یا بیس کمپ حرکت کرده بودند.
مسیر به سمت دره آلای بسیار دشوار و پر مخاطره بود. در ارتفاع 4100 متری، کریلنکو و ناگمانوف به سر یخچالی رسیدند که آن زمان یخچال طبیعی لنین نام داشت. از آنجا آنها نتوانستند گردنه ای را که از آنجا شروع به پیماش کرده بودند ببینند. در عوض، سنگچین های قله لنین با صخره های سیاه خود از بلندترین نقطه قله با تمام زیبایی های باشکوه خود جلوی آنها ظاهر شد. کوهنوردان آن زمان متوجه شده بودند شیب شمالی فرصتهای بهتری را برای مسیرهای کوهنوردی آینده به قله فراهم می کند زیرا مسیری کوتاهتر است و دسترسی به یخچال لنین از طرف دره آلای آسان تر است. این برآورد درست مانند امروز همه مسیرهای محبوب تا بالاترین نقطه دامنه زالایی در دامنه شمالی قله لنین قرار دارد.
موج جدیدی از پیشروی به سمت قله لنین در سال 1934 ، این بار از شمال آغاز شد: از تنگه آچیکتاش در دره آلای، در امتداد قسمت غربی یخچال لنین.
این “صعود نهایی” توسط ورزشکاران و کوهنوردان ارتش سرخ به رهبری دو نفر از مجرب ترین کوهنوردان سطح بالا از اتحاد جماهیر شوروی-برادران آبالاکوف (یوگنیه و ویتاهلی) انجام شده بود.
اردوگاه اصلی (BC) در ارتفاع 4200 متری در نقطه ای پوشیده از چمن واقع شده بود که در ده کیلومتری بالادست یخچال طبیعی قرار داشت. یک دستاورد چشمگیر – رکورد جهان در صعود گروهی افراد به ارتفاع 7000 متر توسط شرکت کنندگان در پیمایش پامیر در 29 سپتامبر 1934 ایجاد شد.
با این حال، آنها این بار نمی توانند به قله برسند. پس از یک استراحت کوتاه در بیس کمپ، دومین تلاش برای رسیدن به قله انجام شد. علی رغم بارش برف سنگین که مانع روند پیشروی میشد، گروهی از کوهنوردان باتجربه در 8 سپتامبر 1934 برای اولین بار از شمال به بالای قله لنین رسیدند. در نوک قله یک توده سنگ قرار داده شد و روپوش بنفش بر تن آن کرده و روی آن نیم تنه ی «رهبر بزرگ همه پرولتاریا» ولادیمیر لنین قرار گرفت (نیم تنه دیگر وجود ندارد).
سال 1935 اولین خط های ارتباطی در امتداد رودخانه Kizilsuu در امتداد دره Alay ایجاد شده بود که این امر به طور قابل ملاحظه ای سازماندهی چندین سفر را که به پای غول های کوهستانی در بخش مرکزی رشته کوه الای حرکت می کردند، تسهیل کرده بود.
یکی دیگر از اعزام های پامیر شوروی به منطقه قله لنین در سال 1937 سازماندهی شده بود. برای اولین بار در تاریخ کوهنوردی، در این سفر از هواپیما استفاده کردند. خلبانان به سرپرستی م. لیپکین می بایست بارها و افراد را به اردوگاه ها برسانند. آنها همچنین باید مواد غذایی و وسایل کوهنوردی را به دامنه کوه بیندازند. یکی از این حملات با سقوط هواپیما با هواپیمای لیپکین به پایان رسید، که توسط جریانهای هوایی قوی به سمت پایین مجبور به فرود اضطراری در دامنه کوه در ارتفاع 5200 متری شد (بعداً در سنگهای خط الراس فرورفتی غربی به نام “صخره های لیپکین” نامگذاری شد).
خروج از نقطه محدود برای هواپیما غیر ممکن بود.
در پاییز 1937 ، گروهی از سربازان موفق شدند قسمت های ارزشمند موتور و ابزارهای ناوبری را از هواپیما خارج کنند در حالی که بدنه آن هنوز باقی مانده و در شیب قله لنین قابل مشاهده است. پس از سالیان دراز، هواپیما تا حدی توسط کوهنوردان برای سوغات برداشته شد!
امروزه یکی از محبوب ترین مسیرهای رسیدن به قله از طریق “صخره های لیپکین” است.
تا سال 1948 اعتقاد بر این بود که قله لنین 7127 متر ارتفاع داشت. سپس پس از کار دقیق تر توپوگرافی، ثابت شد که ارتفاع قله اندکی بالاتر از این میزان است. ثابت شد که ارتفاع 7،127 متر مربوط به نقطه شمالی قله آپیکال است که در آن، به طور سنتی، یادداشت های مسیر توسط کوهنوردان در آن مسیر باقی مانده است. از روی سنگ ها، یک خط الراس گسترده به تدریج به سمت بالا شروع می شود و به سمت جنوب به سمت دسته به سنگ های ریزشی و سست می رود. تقریباً بین 250-300 متر پس از این سنگ ها، خط الراس به سمت قله کشیده شده است. آنجاست که بلندترین نقطه قله لنین، که اکنون 7134.3 متر از سطح دریا ارتفاع دارد، یافت می شود.
تاریخچه کوهنوردی در قله لنین وقایعی از دستاوردهای درخشان و از دست دادن ها و تراژدی های سنگین را در بر دارد. صعودهای همزمان توده ها (ده ها) کوهنورد (معروف به “Alpiniadas”) بسیار محبوب بود و هنوز هم به عنوان دستاورد باشکوه گذشته اتحاد جماهیر شوروی محسوب می شود.
این صعودهای گروهی موجب شناخته شدن و تولد بسیاری از کوهنوردانی شد که توانایی بالایی برای صعودهای فنی و بالای 7000 متری داشتند.
از سوی دیگر، این امر موجب افزایش خطراتی نیز بود که از جمله ی آنها باید به از دست دادن شمار زیادی از کوهنوردان خوب در ارتفاعات و جاودانگی آنها در این کوه ها اشاره کرد.
در سال 1968 اولین فرود چتر نجات در قله لنین سازماندهی شد که با تراژدی تلخ به پایان رسید.
باد جانبی محاسبه شده اشتباه بود و چتربازها را روی خط الراس کشانده بود و آنها را مجبور به فرود در میان صخره ها کرده بود. این حادثه منجر به مرگ چهار نفر شد (به یاد آنها، بنایی در آن زمان در مکانی به نام “پیاز چوبی” نصب شده بود) و بسیاری دیگر نیز مجروح شدند. در همان سال، والنتین سولوف با اولین اسکی خود در این منطقه در سراشیبی از قله موفق شد این کار را به انجام برساند.
سال 1974 در قلب همه کوهنوردان شوروی خاطرات تلخی زیادی بر جای گذاشت.
هر هشت عضو تیم ملی زنان اتحاد جماهیر شوروی به سرپرستی الویرا شاتایوا در ارتفاع حدود 7000 متری تحت شرایط آب و هوایی سخت گرفتار شده و در قله جان خود را از دست دادند. همچنین آب و هوای طوفانی و باد شدید همراه با بارش برف، چادرهای آنها را خراب کرده بود.
در این زندگی هر اتفاقی می تواند بیفتد و در کنار تراژدی ها، تاریخ فتح قله لنین بسیاری از صعودهای شاد و موفق را می شناسد. تعدادی از کسانی که با آرزوی رسیدن به مقام برتر “هفت هزار” به این منطقه می آیند سال به سال در حال افزایش است و هر سال تعداد کسانی که در این کار موفق می شوند بیشتر می شود.
برای مثال در سال 2006 تعداد صعودهای موفقیت آمیز بسیاری به ثبت رسیده است.
شما می توانید قضاوت کنید: از تعداد 165 شرکت کننده در صعود (افراد یک شرکت خاص) – 53 نفر با موفقیت آن را پشت سر گذاشته اند و مطمئناً یک تجربه منحصر به فرد و هیجان انگیز را برای همیشه در خاطر خواهند داشت.
در سال 2006، به مناسبت پانزدهمین سالگرد تاجیکستان، مطابق فرمان رئیس جمهور امامعلی رحمانوف، قله لنین (7134 متر از سطح دریا) به قله ابوعلی سینا تغییر نام داد و این در حالی بود که دولت قرقیزستان دیگر بر این منطقه نظارت نداشت.