می‌توان گفت به اندازه هیچهایکرهای روی کره زمین، تعریف متفاوتی از هیچهایک یا Hitchhike وجود دارد. بنابراین نباید بدنبال یک تعریف قاطع و کامل برای این نوع از سفر باشیم.
اما برای شناخت این نوع از مسافرت می‌توان به صورت موردی به ۲ اصل پایه‌ای اشاره کرد، که تقریبا اساس تمام تعریف‌ها را شکل می‌دهد:
۱- هیچهایک سفر ارزان و تقریبا مجانی است. هیچهایکر در هنگام جابجایی بین دو نقطه هزینه‌ای در قالب پول نقد پرداحت نمی‌کند. هرچند می‌تواند این داد و ستد به صورت تهاتری و با ارائه خدمات یا کالا صورت بگیرد.
۲- هیچهایکر با مقطع کردن سفر خود و آشنایی با میزبان‌های جدید ( مثلا راننده‌ها ) که عموما بومی سایر شهرها هستند، تجربه سفر را برای خود غنی تر می‌کند و با ارتباط با سایرین و همچنین شهرها یا مناطق حاشیه نشین بین مبدا و مقصد اصلی، به صورت کامل سفر خود را زندگی می‌کند.
چه گروه‌هایی می‌توانند به این شیوه سفر کنند؟
تقریبا همه گروه‌ها می‌توانند به این شیوه سفر کنند. اما عمده سفرهای هیچهایکی مربوط به بکپکرها است، بکپکرها یا کوله بدوشان، که به قصد سفرهای ارزان به مناطق مختلفی سفر می‌کنند معمولا تمام لوازم خود را به صورت فشرده و با حداقل امکانات درون کوله پشتی خود همراه دارند.
حتی بکپکرها می‌توانند به قصد کمپینگ و سفر طبیعت گردی هیچهایک کنند و به نقاط مختلف بروند. بنابراین هیچهایک می‌تواند برای انواع سفرها به کار رود، ولی عمده سفرهای مورد استفاده در ایران و کشورهای توریستی رو به توسعه مناطقی با جاذبه طبیعت و روستاهای بکر با پیشینه تاریخی است.
چرا هیچهایک کنیم یا چرا هیچهایکرها را سوار کنیم؟
ارتباط شاید فلسفه اصلی هیچهایک باشد. افراد در طول این نوع از سفر با انواع المان‌های دنیای پیرامون خود ارتباط برقرار می‌کنند. ارتباط انسانی با راننده شاید اولین مقوله در این راستا باشد. این ارتباط می‌تواند دریچه‌ای به دنیای جدید برای فرد بوده و حتی وی را با دنیای جدید و احتمالات تازه آشنا کند.
یاد دارم زمانی که به قصد سفر طبیعت گردی به سوی جنوب به سمت پارک ملی نایبند حرکت می‌کردم، در یکی از مسیرها با یکی از پرسنل پالایشگاه‌های عسلویه همراه شدم، او که از قصد سفر من با خبر شد، به من پیشنهاد کرد به جای نایبند، به سمت ساحل بنود بروم. همین هم شد و من یکی از اسرار آمیزترین خاطرات کمپ خودم را در ساحل بنود تجربه کردم. ( ناگفته نماند وی با معرفی گروه دو نفره ما به دایی خود در روستای بنود موجبات پذیرایی مختصر و دلپسبی را در این روستا توسط خانواده خود برای ما فراهم کرد. )
یا در سفری دیگر به سمت شیراز به همراه یکی از دوستانم، در میان راه و هیچهایک از تهران به سمت جنوب با فردی کاشانی همراه شدیم که من را به خانه خود دعوت کرد و ناهار بسیار دلپذیری در کنار خانواده ایشان صرف کردیم. پس از آن نیز با همراهی ایشان ما از کنار جاده سفر خود را به سمت شیراز ادامه دادیم.
در نقطه مقابل این موارد، سوارکردن هیچهایکرها است. اینکه چرا رانندگان در سرتاسر دنیا افراد ماجراجو را سوار کرده و به رایگان مسیری را با ایشان همراهی می‌کنند، باز هم به همین مقوله ارتباط باز می‌گردد. ارتباط راننده با فردی جدید که از شهر دیگری پا به سفر گذاشته، در میانه راهی شاید تکراری، می‌تواند یک تجربه دلپذیر باشد.
به همین صورت نیز یکبار که برای سفر کاری به سمت رشت در حرکت بودم، گروهی دو نفره از هیچهایکرها را سوار ماشین کردم. علاوه بر اینکه در طول آن سفر تنها نبودم و لذت سفر کاری برایم به سفری تفریحی بدل شد، آن دو نفر هنوز هم از دوستان ثابت من برای سفرهای طبیعت گردی و کمپینگ هستند.
از دیگر مواردی که هیچهایکرها را گرفتار این نوع سفر می‌کند ( یعنی به نوعی علاقه‌مند به سبک سفر هیچهایکی ) می‌توان به حجم ارتباط بالای فرد با محیط سفر اشاره کرد. شما در یک سفر هیچهایکی دائما با محیط خود ارتباط دارید، برای سفر از تهران به اصفهان، بالاجبار چندین بار توقف دارید و نه فقط با یک شهر و فرهنگ جدید ( اصفهان ) بلکه حداقل با دو سه فرهنگ جدید آشنا می‌شوید. علاوه بر آن مشاهدات شما و لمس جاده و شهرهای میانی بقدری خاطرات شما را از سفر را رنگی می‌کند که تا سالیان سال تجربه آن در فکر و ذهنتان باقی خواهد ماند.
ایران سرزمین هیچهایک
شاید باورتان نشود، ولی در سایت‌های بین المللی و فروم‌های جهانی سفر و مسافرت، مانند Tripadvisor، ایران یکی از قطب‌های امن و مناسب برای سفرهای هیچهایکی به رای و تجربه کاربران است. خونگرمی، مهمان نوازی و نوع دوستی ما ایرانیان برعکس آنچه از رسانه و در محافل زرد از آن یاد می‌شود، زبان زد مسافران به ایران زمین و مورد توجه آنها است.
امنیت سفر در ایران، با امنیت سفر در هیچ کجای دنیا تفاوتی ندارد، بلکه به دلیل ملاحظات فرهنگی ما ایرانیان، سفر به این سبک در ایران هم امن تر و هم پذیرفته تر از سایر دنیا است.
اگر نیم نگاهی به نمودار نرخ سوار کردن مسافران هیچهایکر بیاندازیم، ایران با میانگین حدود ۲۰ دقیقه، نسبت به ترکیه، آلمان و شهرهای اروپایی که میانگین آنها در بعضی از نقاط و کشورها به بیش از ۳۵ دقیقه می‌رسد در رتبه اول قرار دارد.
شما این موضوع را در کنار جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی ایران قرار دهید و ببینید که چگونه ایران می‌تواند مهد هیچهایک برای تمام مسافران دنیا باشد.
به همین دلیل بعضی از مسافران ایرانی، ترجیح میدهند مسیر سفرهای خارجه خود را نیز به صورت هیچهایکی طی کنند. برای مثال برای هیچهایک به ترکیه، از مسیر های داخلی و از همین تهران اقدام به Hitchhike می‌نمایند.
اصول هیچهایک و نکاتی که باید در ابتدای امر بدانیم
رعایت اصول هر کاری می‌تواند علاوه بر بهتر کردن تجربه فرد، امنیت و آرامش را برای آن فعالیت به ارمغان آورد. هیچهایک نیز از این قاعده مستثنی نیست. حتی برای سفرهای درون شهری و یا یک سفر ساده با اتوبوس شهری، ما هرروز اصول و قواعد مختلفی را رعایت می‌کنیم تا امنیتمان حفظ شود. بنابراین با شناخت این اصول می‌توانید به راحتی و با خاطری آسوده به هیچهایک بروید.
۱- اعتماد به نفس شما بسیار مهم است
انسان می‌تواند در شرایط متفاوت، راهکارهای متفاوتی برای خود برگزیند. درواقع زندگی روزانه و لحظه به لحظه ما، پیداکردن راه حل و درست کردن مسیری جدید در برابر چالش‌های پیش رو است. بنابراین قبل از اینکه به سفر هیچهایکی بروید، از بابت خودتان و توانایی غلبه بر شرایط متفاوت مطمئن شوید.
در یک سفر هیچهایکی، ترافیک، مناسبت‌های متفاوت، روبرویی با قوانین ناحیه‌ای و حتی تغییر شرایط آب و هوا همگی می‌توانند چالش‌های پیش روی یک هیچهایکر باشند. اعتماد به نفس فرد موجب کنترل مناسب بر شرایط شده و کمک می‌کند تا هرچه سریعتر چالش پیش رو از تهدید تبدیل به یک فرصت شود.
بنابراین قبل از اینکه به این نوع سفر بروید، از بابت اعتماد بنفس خود و خصوصا توانایی روبرویی با چالش‌های جدید آگاه شوید.
۲- برقراری ارتباط، کلید درهای بسته
یکی از کلیدی ترین مسائل در این نوع سفرها، امکان برقراری ارتباط راحت، بدون حاشیه و سالم با سایر افراد است. ارتباط راحت به معنی عدم قضاوت، توانایی هم صحبتی و درک متقابل موضوعات متفاوت و از همه مهمتر اقبال به شنیدن تعریف می‌شود.
در سفرهای هیچهایکی با کمی ارتباط برقرار کردن، نه تنها آرامش خاطر و دایره امن برای شما ایجاد خواهد شد، بلکه درِ فرصت‌های جدید برای تجربه ناشناخته‌ها به روی شما گشوده می‌شود.
۳- توانایی نه گفتن
شاید عجیب باشد، ولی در هیچهایک بیشتر از بله گفتن، توانایی نه گفتن به شما کمک می‌کند تا سفری امن داشته باشید. توانایی نه گفتن، به معنای پاسخ منفی به تمام موارد و مسائل پیش رو نیست، بلکه نه گفتن یعنی شناخت خود، توجه به خود و توانایی تجزیه و تحلیل شرایط.
قبل از هر تصمیم گیری در این نوع از سفرها باید حتما به ندای درون خود گوش دهید، هدف خود را بدانید و مهمتر از هرچی بتوانید نیازهای خود را بسنجید. بنابراین اگر در هر یک از این موارد احساس ضعف می‌کنید، همین حالا وقت تمرین آنها خواهد بود.
۴- فرصت شناسی
گاهی فرصت‌ها فقط در حد یک نگاه به ما زمان برای تصمیم گیری میدهند. توانایی شما در پیدا کردن این فرصت‌ها و استفاده از آنها در لحظه، یکی از مهمترین مسائلی است که تجربه خوب شما را از سفر هیچهایکی به اوج خود می‌رساند.
شاید بتوان گفت این پارامتر به طور مستقیم وابستگی بالایی با اصول قبلی دارد، ولی بازهم به نوع خود اصلی جداگانه است که باید برای دستیابی به آن تمرین کنید.
فرصت شناسی اصولی دارد و فقط مربوط به سفر نیست، بنابراین با یک سرچ ساده این مهارت را یاد بگیرید، که نه تنها در سفرهای هیچهایکی بلکه در همه ابعاد زندگی موجب ترقی شما خواهد شد.
۵- هوشیاری در حمل لوازم و نمایش آنها
کاهش ریسک در واقع همان پیشگیری قبل از وقوع است. شما باید در خصوص کاهش انواع ریسک‌هایی که ممکن است سفر یا خود شمارا تهدید کند هوشیار باشید.
برای مثال حمل لوازم ارزشمند در کیف کمری کوهنوردی ( طبیعت گردی ) می‌تواند تا حد مناسبی ریسک مفقودی لوازم شما را پوشش دهد.
یا در عدم نمایش لوازم گران قیمت، عدم ارائه اطلاعات دقیق در رابطه با مقصد سفر و یا اطلاعات خانوادگی همگی در این رده قرار می‌گیرند.
چگونه هیچهایک کنیم؟
چطور از تهران هیچهایک کنیم؟ چطور به ترکیه هیچهایک کنیم؟ و مواردی نظیر به این موضوع، همگی تقریبا حول نحوه شروع سفر هستند. از زمانی که پای شما به جاده باز می‌شود و برای بعضی از لحظه‌ای که اولین وسیله نقلیه را هیچ می‌زنند ( هیچ زدن، کنایه از خودرویی دارد که به در خواست هیچهایک شما، پاسخ مثبت می‌دهد ) سفر افراد شروع شده و تقریبا درصد کمی در این زمان دچار سردگمی یا مشکل می‌شوند.
نزدیک به هشتاد درصد افراد، مشکلشان تا قبل از شروع سفر است. و این موضوع معمولا مربوط به محل شروع سفر و نحوه اقدام برای نشان دادن شست می‌باشد!
ما در ادامه روش کامل هیچهایک، از لحظه تصمیم گیری، تا عمل را به شما آموزش می‌دهیم تا به راحتی به جای جای ایران و سرتاسر دنیا سفر کنید.
مرحله صفرم/ انتخاب مقصد و نوع سفر
مقصد شما می‌تواند هر نقطه یا نقاط مختلفی باشد، شما باید نوع سفر خود را که همان هدف شما است بر گزینید. این موضوع از جهت همراه بردن لوازم نیز بسیار ضروری خواهد بود. برای مثال اگر قصد سفر کمپینگ دارید، باید لوازم خاص کمپینگ مانند چادر کوهنوردی، کیسه خواب و لوازم مرتبط را همراه داشته باشید. اگر قصد سفر توریستی و سیاحتی دارید، باید لوازم شخصی مناسب ولی سبکی در اختیار داشته باشید.
برای این موضوع ما دو چک لیست متفاوت در اردومگ آماده کرده‌ایم، که یکی از آنها با عنوان چک لیست لوازم سفر سبک، مناسب برای انتخاب لوازم مورد نیاز برای هیچهایک است، که می‌توانید از آن استفاده نمایید.
مرحله اول/ انتخاب مسیر سفر
برعکس سایر سفرها، که در آن مقصد یکی از پررنگ ترین اهداف شما است. در این نوع سفر، کل مسیر، بلکه نقاط میانی مسیر از درجه اهمیت بالا برخوردار هستند.
پیشنهاد می‌کنیم قبل از سفر بسته به مقصد سفر هیچهایکی خود، انواع مسیرهای ممکنه را بیابید و با توجه به پارامترهای ۱) علاقه شخصی ( طبیعت، کوه، محیط روستایی ) ۲) نوع ترافیک ( ماشین رو، یا عمومی ماننده جاده‌های قدیم ) ۳) آب و هوا ( مسیری که آفتابی نباشد یا در فصول سرد سال، بارانی نباشد بهترین گزینه است ) بهترین مسیر را برای خود انتخاب خود.
این مسیر خط طلایی شما به مقصد است، اگر مقصد خاصی مد نظر ندارید و مقصد شما مثلا یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان است، مسیری انتخاب کنید که بیشترین ارتباط را با بومیان استان داشته باشید، به این صورت به راحتی و با استفاده از مهارت فرصت یابی خود قادر خواهید بود بهترین مقصد و بهترین تجربه را برای خودتان رقم بزنید.
مرحله دوم/ مشخص کردن نقاط کلیدی
در هر سفر هیچهایکی، دو نقطه کلیدی وجود دارد، یک ابتدای شروع مسیر، دو محل یا نحوه بازگشت به خانه. معمولا هیچهایکرها مسیر رفت را به صورت هیچهایکی و برگشت را با وسایل نقلیه عمومی مانند قطار یا اتوبوس طی می‌کنند. با این حال تفاوتی در این موضوع نمی‌کند که قبل از رفتن، حتما نسبت به این موضوع فکر کنید.
۱- دسترسی به آن از داخل شهر مقدور باشد
۲- محل عبور مسافران عمومی، مانند نزدیک ترمینال ها، نبش عوارضی‌های خروج شهر و یا ایستگاه‌های تاکسی و قطار نباشد. این محل‌ها شانس شمارا برای پیدا کردن خودروی مناسب هیچهایک کاهش میدهند.
۳- امکان ایستادن خودرو در آنها فراهم باشد. کنار اتوبان‌ها و آزادراه‌هایی که شانه ندارند و حاشیه آن برای ایستادن خودرو مناسب نیست، شانس شما را برای هیچ زدن بسیار کم می‌کند.
۴- شاهراه ارتباطی به مسیرهای منتهی به مقصد باشد، به این صورت حتما خوردویی با مشخصاتی که قبلا در نظر گرفتید را پیدا خواهید کرد. برای مثال، اگر قصد سفر به هرمزگان دارید، خروجی تهران قم، به دلیل حجم خروجی ماشین‌ها به شهرهای متفاوت و هم مسیر بودن آنها بسیار مناسب تر از خروج تهران ساوه خواهد بود.
مرحله سوم/ در رابطه با نحوه صحبت با راننده‌ها و مجاب کردن و انتخاب آنها آمادگی داشته باشید
۱- صریح باشید، با راننده صراحتا صحبت کنید و از قصد سفر خود بگویید، می‌توانید برای ارتباط موثرتر موئرفی ساده‌ای از خود و همراهانتان داشته باشید.
۲- از راننده سوال کنید، سوال کردن موجب کاهش ریسک، و همچنین اطمینان بهتر راننده می‌شود. از مسیر راننده بپرسید و تمایلش به صحبت کردن در طول مسیر
۳- اصرار نکنید، بعد از اینکه به راننده از قصد و نوع سفر خود گفتید، در صورت مخالفت راننده، اصرار به سوار شدن نکنید. به یاد داشته باشید که روزانه هزاران خودرو در مسیر مورد نظر شما حرکت می‌کنند و هر یک می‌تواند سفیر خوشبختی باشد که قرار است شما را با خود حمل کند.
۴- هوشیار باشید، همیشه حواستان باشد در صورتی که شرایط آن طور که پیش بینی می‌کردید پیش نرفت، با رعایت نکاتی و همچنین برنامه ریزی از پیش تعیین شده با همراهتان یا به صورت شخصی، اقدام به اتمام سفر با راننده نمایید. این موضوع می‌تواند به فراموش کردن چیزی، یا لزوم ایستادن برای استفاده از سرویس بهداشتی یا خراب بودن حالتان بازگردد.
خیلی صریح و ساده از تمایلتان به پیاده شدن و عدم ادامه مسیر سخن بگویید.
هیچهایک برای خانم‌ها
یکی از دغدغده‌های خانم‌ها در سفرهای هیچهایکی خود، همیشه نحوه تامین امنیت و همچنین امکان اطمینان به افراد غریبه است. تجربه نشان داده ۹۰ درصد این نگرانی تا قبل از شروع سفر بوده و پس از آن به طور کامل بر طرف می‌شود.
همانطور که در ابتدای این مقاله به آن اشاره شد، کشور ما نیز یکی از امن ترین مکان‌ها برای هیچهایک خصوصا برای دختر خانم ها است. البته تفاوت فرهنگی گاه حتی چالشی برای رهایی از این امنیت می‌شود، کما اینکه به تجربه دوستان و آشنایان بارها دیده شده با مشاهده افراد غریبه، آنها اقدام به گرفتن بلیط اتوبوس یا پرداخت کرایه تاکسی برای امنیت بیشتر هیچهایکر می‌نمایند، که البته این عمل با نیت خیر انجام می‌شود ولی کاملا مغایر با هدف اصلی فرد برای تجربه این نوع سفر است.
بهترین پیشنهاد برای سفر امن خانم‌ها، همراهی گروهی در تجربه‌های اول سفر هیچهایک است. قطعا به مرور زمان و با افزایش تجربه فرد، مهارت‌های این نوع سفر موجب امنیت بیشتر و همچنین اعتماد بنفس شده که امکان سفر انفرادی را برای خانم‌ها فراهم می‌کند.
این مطلب از وبلاگ سیزدهم در رابطه با هیچهایک خانم‌ها می‌توانید برای همه خصوصا افرادی که تجربه هیچهایک ندارند مفید باشد!
نکاتی در خصوص هیچهایک به خارج از کشور
هیچهایک به ترکیه یا ارمنستان، یکی از مقاصد محبوب ایرانیان است. با این حال بعضی قصد سفرهای بلند تر و حتی در دل اروپا به این شیوه می‌نمایند.
باید دقت داشته باشید که هیچهایک به خارج از کشور، به دلیل تفاوت فرهنگی و زبانی، چالش‌های متفاوت و بیشتری نسبت به هیچهایک داخلی دارد. و یکی از نکاتی که حتما فرد باید به آن توجه داشته باشد، قوانین هیچهایک در کشور مقصد است. در بعضی از کشورها، مسیرهایی وجود دارد که در آن این شیوه از سفر ممنوع بوده و در صورت اجرای آن جریمه‌های سنگین به فرد تعلق خواهد گرفت.
بهترین کار قبل از سفرهای خارجی، صحبت با افراد مجرب، شرکت در گفتگوهای آنلاین و همچنین برنامه ریزی دقیق برای سفر هیچهایکی است.
کلام آخر هیچهایکی
در رابطه با لوازم مورد نیاز خود در سفر هیچهایکی بیشتر بخوانید
عدم قطعیت در هیچهایک یک امر بدیهی و لازم است. سعی کنید برنامه خود را مقطوع و غیرقابل تغییر نبندید. معمولا در طول سفر با فرصت‌ها و پیشنهادهای متفاوتی اعم از تغییر زمان، تغییر مقصد یا تغییر مسیر روبرو می‌شوید. من در طول ۴ سال تجربه هیچهایک خود، همیشه با تجربه‌های بهتری نسبت به برنامه ریزی قبلی خود روبرو شدم. بنابراین همیشه در حد ۳۰ الی ۴۰ درصد از برنامه خود را غیر مقطوع و منعطف قرار دهید.
در رابطه با امنیت هیچهایک و مقاصد مورد نظر خود حتما با افراد مجرب در این رابطه مشورت کنید. و البته دقت داشته باشید، مشورت با افراد مجرب دقیقا منظورمان هیچهایکرهای با تجربه است. مشورت با افرادی که تجربه این گونه سفر را ندارند قطعا موجب کاهش اعتماد به نفس شما و افزایش ضریب خطایتان خواهد شد.
درنهایت در صورتی که شما تجربه موفقی از هیچهایک داشته‌اید یا نکته‌ای پیرامون این بحث دارید و تمایل اشتراک گذاری آن را با سایر افراد دارید، از طریق بخش نظرات همین پست اقدام نمایید.
